افسردگی در کودکان با نشانه‌های افسردگی که در بزرگسالان می‌شناسیم تفاوت‌هایی دارد. معمولا فرد افسرده دستخوش تغییراتی در خلق می‌شود، نشانه‌ی اصلی این اختلال خلق غمگین بسیار شدید است. از دیگر علائم، کاهش لذت در تمام یا بیشتر فعالیت‌ها، خستگی مفرط، کاهش تمرکز، کاهش یا افزایش وزن می‌توان اشاره کرد. کودکان نیز هیجانات را تجربه می‌کنند، ولی دقیقا نمی‌توانند احساساتشان را بیان کنند، در نتیجه باعث منزوی و درون گرا شدن آن‌ها شده و می‌تواند مقدمه‌ای برای ایجاد اختلالات روانی در نوجوانی و بزرگسالی شوند. این عوامل باعث می‌شود تا تشخیص اختلال افسردگی برای بچه‌ها دشوار گردد.
افسردگی در کودکان
افسردگی بچه‌ها با نشانه‌هایی همچون گوشه گیری، کم وزنی یا چاقی، بدخلقی کودک شناخته می‌شود. تشخیص افسردگی در سنین پایین مشکل‌تر است. کودکان افسردگی را با دردهای جسمی مثل دل درد، سردرد بروز داده و با بالا رفتن سن کودک علائم افسردگی در کودک متفاوت می‌شود.
علائم و نشانه‌های کودکان افسرده
همانطور که گفته شد تشخیص افسردگی در بچه‌ها نسبت به بزرگسالان سخت‌تر بوده و والدین و مسئولان تربیتی به راحتی متوجه نمی‌شوند، از جمله شایع‌ترین علائم در کودکان افسرده به شرح زیر می‌باشد.
- چسبیدن به والدین و پرستاران
- نرفتن به مدرسه و ترس‌های شدید
- افسردگی در سنین پایین با دردهای جسمی مثل دل درد، سردرد نیز ارتباط دارد.
با بالا رفتن سن کودک و رسیدن به نوجوانی افسردگی به صورت‌های زیر بروز می‌کند:
- بدخلقی
- شرکت نکردن در فعالیت‌های خانوادگی
- کم وزنی یا چاقی
- بی رمقی
- احساس بی ارزشی
- احساس گناهکار بودن
- فکر کردن به خودکشی
راه‌های تشخیص افسردگی در کودکان
برای تشخیص افسردگی در سنین پایین تقریبا از همان معیارهای بزرگسالان استفاده می‌کنند. اما باید در نظر گرفت با بالا رفتن سن بعضی نشانه‌ها از بین می‌رود. دردهای بدنی، زود خشمگین شدن و انزوا از جمع‌ها در کودکان بیشتر دیده می‌شود. اما فکر و حرکات آهسته و خواب زیاد در کودکان افسرده بروز نمی‌کند اما در نوجوانان مشاهده می‌شود. با توجه به دشواری که در تشخیص اختلالات روانی کودکان وجود دارد، والدین به تنهایی قادر به این کار نیستند و لازم است.
علل افسردگی در کودکان
چند عامل می‌تواند در بروز این اختلال در کودکان تاثیر داشته باشد، عوامل شخصیتی و مشکلات روانی موجود در کودک مثل؛ نداشتن اعتماد به نفس، کم رویی، وابستگی عاطفی، استرس (وقایع مهم زندگی ومشکلات خانوادگی)، مشکل در سلامت فیزیکی، عملکرد تحصیلی ضعیف از جمله عواملی هستند که در بروز افسردگی در سنین پایین دخالت دارند.
افسردگی در بچه‌های کوچک‌تر با بدرفتاری‌های فیزیکی، سوء استفاده‌های جنسی، بی توجهی و غفلت والدین ارتباط دارد. از دیگر عوامل زمینه ای می‌توان به طلاق پدر مادر، داشتن نامادر و یا ناپدری، مضطرب بودن مادر در دوران حاملگی و شیردهی و عوامل ژنتیکی اشاره کرد. با به کارگیری روش‌های صحیح فرزند پروری میتوانید از بروز بیماری‌های روانی در آن‌ها جلوگیری کنید.
میزان شیوع افسردگی در کودکان
میزان شیوع افسردگی در سنین پایین متفاوت است و بستگی به سن آن‌ها دارد. به طوری که در کودکان کوچک‌تر 2 تا 5 درصد و با افزایش سن میزان شیوع به 4 تا 8 درصد می‌رسد. علاوه بر سن تفاوت جنسیتی در بروز این اختلال وجود دارد. در دختران افسردگی به همراه مشکلات بی اشتهایی، احساس بی ارزشی و گناهکاری بیشتر می‌باشد. همچنین افسردگی در سنین پایین با سایر اختلالات روانی همبستگی زیادی دارد.
از جمله این اختلالات می‌توان به طیف اختلالات اضطرابی، و اختلال سوء مصرف مواد اشاره کرد. همراهی افسردگی با دیگر اختلالات در نوجوانان می‌تواند عواقب منفی زیادی به جا بگذارد برای مثال؛ کاهش در عملکرد تحصیلی، افزایش کشمکش با والدین، و خطر اقدام به خودکشی از جمله این معضلات است.
درمان افسردگی در کودکان
درمان افسردگی به دنبال تشخیص می‌آید پس ابتدا باید علت اصلی افسردگی تشخیص داده شود از آنجا که از ابتدای این مقاله توضیح داده شد تشخیص کودکان افسرده کار آسانی نیست؛ پس بهتر است برای کمک به فرزندتان در صورت دیدن علائم، کار تشخیص را به متخصص واگذار کنید. برای درمان، متخصصان از روش‌ها و دیدگاه‌های متفاوتی استفاده می‌شود، از جمله درمان‌ها می‌توان به دارو درمانی، بازی درمانی، روان درمانی و خانواده درمانی اشاره کرد.
درمان‌های دارویی به دلیل عوارض ثانویه‌ای که ایجاد می‌کنند خط اول درمان‌ها نیستند و برای درمان، متخصصان ترجیح می‌دهند از درمان‌های غیر دارویی استفاده نمایند.
سؤالات متداول درباره افسردگی خردسالان
انواع افسردگی در کودکان کدام‌اند؟
کودکان نیز ممکن است مانند بزرگسالان به انواع افسردگی مزمن، اساسی، فصلی، افسردگی پس از اتفاقات ناگوار و اختلالات خلقی و دوقطبی مبتلا شوند.
نشانه های افسردگی در کودکان پیش دبستانی چیست؟
افسردگی در سنین زیر 7 سال بسیار کم اتفاق می‌افتد و علائم آن شامل مواردی همچون چسبیدن به مادر و وابستگی به او، پرخاشگری ناگهانی، خشم از روی خستگی، تنبلی، انزوا، بی‌تفاوتی و... می‌شود.
آیا می‌توان برای کودکان افسرده از بازی درمانی استفاده کرد؟
از راه‌های درمان این بیماری در کودکان بهبود کیفیت رابطه با والدین است که با بازی کردن حاصل می‌شود. بازی کردن به کودکان احساس ارتباط، امنیت و دلبستگی می‌دهد. اجازه دهید کودک نحوه‌ی انجام بازی‌ها را مدیریت کند و از بازی‌های روایتی همراه با عروسک‌ها و اشکال مختلف حیوانات استفاده کنید. بازی‌های خیالی، بازی با گل و خاک و نقاشی کشیدن بر روی دیوارهایی که با کاغذ آن‌ها را پوشانده‌اید می‌تواند مفید باشد. همچنین توجه داشته‌باشید که وقت گذاشتن شما برای کودک و بازی‌هایی که با او انجام می‌دهید باید به صورت روتین و همیشگی باشد تا کودک به مرور زمان احساس شادی کند.
شما میتوانید برای کسب اطلاعات بیشتر و دریافت مشاوره تلفنی روانشناسی با متخصصان گپچه ما در تماس باشید.