مشاوره اختلال شخصیتی

 همه چیز دربارۀ اختلال شخصیت و درمان آن

همه چیز دربارۀ اختلال شخصیت و درمان آن، موضوع این مقاله بوده و ما سعی داریم به صورت بسیار تخصصی به انواع آن پرداخته و روش‌ های نوین مواجهه با این بیماری‌های روانی را بررسی کنیم. زندگی افراد به دلیل حوادث گوناگون در طی سال‌ های طولانی می تواند با مشکلات زیادی همراه باشد.

 اگر توان روحی، فکری و احساسی شخص نتواند او را از مشکلات پیش رو عبور دهد، شخص دچار بحران‌ های مختلفی از نظر شخصیتی می‌ شود. این بحران ها در علوم روانشناسی به اختلالات شخصیت معروف هستند. اختلال ها طیفی گسترده ای داشته و انواع گوناگونی دارند. لازم به ذکر است که شیوه‌ های درمانی بیشتر این اختلالات هم با یک دیگر متفاوت بوده و برای درمان اختلال شخصیت و بهبود شخص گاهی لازم است از روش‌ های ترکیبی (دارو درمانی و مشاوره) استفاده شود. 

 اختلالات شخصیت و تغییر رفتار افراد

اختلالات شخصیت به بخشی از شرایط و رفتارهای فردی گفته می‌ شود که متفاوت از عرف و اخلاق جامعه بوده و رویکردی احساسی دارد. اختلال شخصیت به دلایل گوناگونی ممکن است در وجود فرد ایجاد شود. افراد مبتلا به اختلالات شخصیتی معمولاً به سختی می توانند با دیگران کنار بیایند و از راه های معمول مشکلات خود را با دیگران حل و فصل کنند. آن‌ ها در بیشتر موارد برای حل بحران هایی که با آن رو به رو می شوند رفتارها و تصمیماتی غیر متعارف می گیرند.

 این دسته از افراد معمولاً معتقدند که طرز فکر و رفتار آن ها کاملاً طبیعی بوده و هیچ روند غیر معمولی ندارد. با این حال آن ها به صورت ناخودآگاه تمایل دارند دیدگاهی کاملاً متفاوت نسبت به جهان داشته باشند. در نتیجۀ این تفکر و البته داشتن رفتارهای متفاوت، آن ها برای فعالیت داشتن در گروه های اجتماعی و کاری اغلب دچار بحران های زیادی می شوند. به زبان ساده تر افراد دارای اختلال شخصیتی برای برقراری ارتباط با دیگران (خانواده، دوستان و همکاران) با چالش های زیادی رو به رو هستند.

ویژگی های دیگر

از دیگر ویژگی های این دسته از افراد می توان به مقصر دانستن دیگران در چالش های پیش آمده اشاره کرد. این رفتارها و نگرش ها اغلب باعث ایجاد مشکلات و محدودیت هایی در روابط، برخوردهای اجتماعی و محیط کار یا مدرسه آن ها شده و در نهایت این دسته از اشخاص را به انزوا طلبی می کشاند. شروع انزوا طلبی در افراد دارای اختلال شخصیت آغازی برای بروز دیگر بیماری های روانی آن ها بوده و حتی ممکن است بیماری قبلی فرد را هم تا حد زیادی تشدید کند.   

علت بروز اختلالات شخصیتی

علت بروز اختلالات شخصیتی به صورت دقیقی مشخص نیست. با این حال بسیاری از متخصصین این حوزه اعتقاد دارند که تأثیرات ژنتیکی، شرایط محیطی و ضربه های روحی در کودکی می‌ تواند مهم ترین دلایل بروز این دسته از بیماری ها در نظر گرفته شود.

زمان ظهور اختلالات شخصیتی در افراد

نشانه های اختلال شخصیت به طور معمول در سال های نوجوانی یا اوایل بزرگسالی در افراد نمایان می شود. علائم بسته به نوع خاص اختلال شخص، متفاوت بوده و نشانه های مختلفی دارد. در برخی از موارد حتی این امکان وجود دارد که شخص به چندین اختلال همزمان دچار باشد. در چنین شرایطی درمان فرد کمی پیچیده تر شده و حتی ممکن است زمان بیشتری هم لازم داشته باشد. برای درمان اختلالات شخصیتی از روش های گوناگونی بهره گرفته می شود.

 در گذشته از مشاوره های مداوم بیشتر از داروها استفاده می شد، اما امروزه به دلیل پیشرفت های زیاد این حوزه استفاده از داروها هم بسیار مورد توجه است.  

انواع مختلف اختلالات شخصیتی

افراد در انواع مختلفی از اختلالات شخصیتی ممکن است دچار شوند. آن ها بر اساس مشخصات و علائم مشابه در سه دستۀ اصلی گروه بندی می شوند. ناگفته نماند برخی از افراد ممکن است علائم و نشانه های اختلالات چند شخصیتی داشته و با چالش های بزرگتری برای درمان مواجه باشند. در این بخش می خواهیم به بررسی این دسته های اصلی پرداخته و نشانه های اصلی آن ها را به تشریح توضیح دهیم.

اختلال شخصیتی پارانوئید:

افرادی که مبتلا به اختلال شخصیت پارانوئید هستند، نسبت به دیگران بسیار بی اعتماد بوده و به انگیزه های آن ها نیز مشکوک هستند. این افراد همچنین تمایل به کینه ورزی داشته و از اعتماد به افراد دیگر پرهیز می کنند.  

شخصیت اسکیزوئید: افراد مبتلا به این نوع اختلال علاقه کمی در ایجاد روابط شخصی یا مشارکت در تعاملات اجتماعی نشان می دهند. آن ها معمولاً برای ایجاد ارتباط با دیگران از رفتارهای معمول اجتماعی استفاده نمی کنند، بنابراین از نظر عاطفی سرد به نظر می رسند.

برای اطلاعات کامل تر در این رابطه مقاله اختلال شخصیت پارانوئید، سرطانی مزمن برای ذهن و روان را مطالعه کنید.

اختلال شخصیت اسکیزوتایپال:

در اسکیزوتایپال، افراد بر این باورند که می توانند با افکار خود بر شخص یا حوادث دیگر تأثیر بگذارند. آن ها اغلب رفتارها را اشتباه تعبیر کرده و دچار توهم در تفسیر رفتار دیگران هستند. این نگاه غیر واقعی باعث می شود آن ها پاسخ های عاطفی نامناسبی در برخوردهای خود با دیگران داشته باشند. همچنین ممکن است این افراد به طور مداوم از داشتن روابط صمیمی اجتناب کرده و تنهایی را بهترین گزینه برای ادامۀ زندگی خود در نظر بگیرند.

اختلال شخصیت ضد اجتماعی:

افرادی که مبتلا به اختلال شخصیت ضد اجتماعی هستند، تمایل دارند بدون احساس پشیمانی از عملکردی که دارند، دیگران را ناراحت کرده یا به دیگران به صورت های مختلف (کلامی یا فیزیکی) آسیب برسانند. بیشتر افراد بزهکار در این دسته قرار دارند. افراد مبتلا به مشکل گفته شده، کمی هم چاشنی ماجراجویی در رفتار خود داشته و ممکن است حتی دست به جرم های بزرگی مانند: قتل، دزدی، مصرف مواد مخدر یا فروش آن بزنند.

اختلال شخصیت مرزی:

این دسته از افراد ممکن است در مواجهه با حوادث استرس زا نتوانند به درستی تصمیم بگیرند. حتی برخی از این اشخاص دوره هایی از اختلال  پارانویا را هم تجربه می کنند. همچنین این دسته از افراد تمایل زیادی به رفتارهای پرخطر و تکانشی، مانند رابطه جنسی غیر ایمن، نوشیدن بیش از حد الکل و قمار دارند. 

برای اطلاعات کامل تر در این رابطه مقاله با اختلال شخصیت مرزی آشنایی دارید و راه درمان آن را میدانید؟ را مطالعه کنید.

اختلال شخصیت نمایشی یا (Histrionic) :

در این اختلال افراد اغلب سعی می کنند در نوک پیکان توجه دیگران قرار بگیرند. این دسته از اشخاص به شدت بر روی نظر دیگران نسبت به خود حساس بوده و حتی ممکن است حالتی از پرخاش هم داشته باشند. این افراد تا حد زیادی تحت تأثیر دیگران قرار دارند و به انتقاد حساسیت زیادی نشان می دهند.  

اختلال شخصیت خودشیفته: افراد مبتلا به اختلال شخصیت خودشیفته اعتقاد دارند که اهمیت وجود آن ها بیشتر از دیگران است. آن ها تمایل به اغراق در دستاوردهای خود داشته و ممکن است در مورد جذابیت یا موفقیت خود لاف های زیادی بزنند. این افراد اغلب  نیاز به تحسین از سمت دیگران دارند اما خودشان به هیچ عنوان حس همدلی و همدردی با دیگران را با ارزش نمی دانند.

 این شکل از اختلال موجب می شود فرد به صورت ابزاری به دیگران نگاه کرده و باقی مردم را به عنوان وسیله ای برای رسیدن به خواسته های خود در نظر بگیرد.

اختلال شخصیت اجتنابی:

افراد مبتلا به این نوع از اختلال اغلب احساس عدم کفایت، حقارت یا عدم جذابیت می کنند. آن ها معمولاً به انتقاد از دیگران می پردازند. اشکال تراشی های مداوم از دیگران و شرایط موجود از جمله خصلت های بارز این دسته از اشخاص به شمار می رود. این افراد تا حد ممکن از فعالیت های گروهی هم سرباز می زنند.

اختلال شخصیت وابسته:

در این شکل از اختلالات شخصیت، افراد برای تأمین نیازهای عاطفی و جسمی خود به شدت به افراد دیگر وابسته هستند. آن ها معمولاً از تنها ماندن در هر مکان یا موقعیتی اجتناب می کنند. این اشخاص به طور مرتب هنگام تصمیم گیری به اطمینان خاطری از سمت دیگر افراد نیاز دارند. این دسته از شخصیت ها معمولاً در مقابل آزارهای کلامی و روحی از سمت دیگران واکنشی نشان نمی دهند.

اختلال شخصیت وسواسی اجباری:

افرادی که دچار اختلال شخصیت وسواسی اجباری هستند نیاز شدیدی به منظم نگه داشتن اطراف خود دارند. آن ها به شدت به قوانین و مقررات پایبند بوده و افرادی کمال گرا به شمار می روند. شخصیت وسواسی اجباری از نظر روحی بسیار آشفته بوده و هیچ وقت نمی تواند احساس آرامشی کامل داشته باشد. از سوی دیگر افراد دارای چنین اختلالی به دلیل کمال گرا بودن ممکن است از روابط شخصی خود با دیگران (همسر،دوستان ) غافل شده و تمامی تمرکز خود را بر روی کامل کردن یک پروژۀ کاری صرف کنند.

( در بخش های قبلی این مقاله به انواع اختلالات شخصیتی پرداختیم و ویژگی های بارز افراد مبتلا به این اختلالات را بررسی کردیم. در ادامۀ مقاله سعی داریم به روند تشخیص صحیح بیماری و درمان اختلال شخصیت به کمک مشاوره بپردازیم. )

چگونه اختلالات شخصیتی تشخیص داده می شود؟

برای این کار درمانگران مرجعی کامل از انواع ویژگی های اختلال های شخصیتی را مطالعه کرده و از روی صفات بارز رفتاری هر طیف به اختلال شخص پی می برند. برای درک این صفات بارز معمولاً از مراجعه کننده پرسش هایی انجام می شود. این پرسش ها و بررسی جواب های فرد می تواند بیانگر نوع نگاه و نگرش شخص به زندگی باشد. برای آن که یک مراجعه کننده به عنوان یک مورد درمانی شناخته شود، حداقل باید در دو زمینه از مواردی که گفته می شود دچار مشکلاتی اساسی باشد.

این زمینه ها عبارت اند از:   

1. نوع نگرش شخص به خود و دیگران
2. نحوه برخورد شخص با دیگر افراد
3. کنترل و نوع پاسخ های احساسی فرد به چالش های زندگی
4. کنترل انگیزه و برنامه ریزی داشتن برای آن

لازم به ذکر است که موارد اشاره شده بیانگر نگاه کلی شما به امور جاری زندگی بوده و از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. تناقض های رفتاری شدید در این نگرش ها می تواند بیانگر مشکلات روحی و داشتن اختلال قلمداد شود. در کنار موارد گفته شده برخی از درمانگران تست های غربالگری (اعتیاد یا مصرف الکل) را در هم به عنوان بخشی از روند درمان در نظر می گیرند.

بررسی درمان اختلال شخصیت

درمان می تواند بسته به نوع و شدت اختلال شخصیت فرد متفاوت باشد. درمان هایی که در این حوزه بهترین بازتاب را دارند به دو دستۀ کلی روان درمانی و دارو درمانی تقسیم می شوند.

توضیحات بیشتر در مورد روان درمانی

روان درمانی یا گفتاردرمانی ممکن است در مدیریت و بهبود اختلالات شخصیتی  فرد اثر بسزایی داشته باشد. در طول دورۀ روان درمانی شخص به همراه یک درمانگر در مورد شرایط خود و همچنین احساسات و افکاری که دارد بحث  گفت و گو می کند. این روند می تواند بینشی جدید در مورد چگونگی مدیریت علائم و رفتارهای ناهنجار به شخص بیمار بدهد و به صورت تدریجی از شدت اختلال او کم کند.  

امروزه انواع مختلفی از روش های روان درمانی وجود دارند. رفتار درمانی دیالکتیکی می تواند شامل جلسات گروهی و فردی باشد که در آن شخص مورد نظر یاد می گیرد چگونه استرس را تحمل کند و یا چگونه روابط خود را تا حد زیادی بهبود ببخشد. در رفتار درمانی شناختی هدف اصلی تغییر الگوی فکری و بعد رفتاری شخص بیمار است. در طول روند درمان فرد می تواند با چالش های پیش روی خود بهتر کنار آمده و به تدریج رفتاری معمول تر از خود در قبال چالش های گوناگون نشان دهد.

گزینه های آنلاین برای درمان اختلال شخصیت

در چندین ماهۀ اخیر به دلیل شیوع بیماری کرونا بسیاری از مراکز بهداشت روان، خدمات خود را به صورت آنلاین ارائه داده و مشاوران آن ها به صورت مجازی اقدام به برگزاری جلسات روان درمانی می کنند. در این بخش لازم به توضیح است این جلسات هم درست مانند دوره های حضوری کاربردی بوده و می تواند برای فرد دچار اختلال شخصیت در طولانی یا کوتاه مدت موثر باشد. در نظر داشته باشید مشاوره اختلال شخصیت یکی از بهترین راهکارها برای بهبود شرایط خلقی و عصبی بیمار شناخته می‌شود.

دارو درمانی

در کنار مشاوره اختلال شخصیت، دارو درمانی هم نقش مهمی در بهبودی بیمار ایفا می کند. هیچ دارویی به طور کامل برای درمان اختلالات شخصیتی تأیید نشده است، اما با این حال انواع خاصی از داروهای تجویزی ممکن است در کاهش علائم مختلف اختلال شخصیت مفید باشند و به وسیلۀ درمانگران تجویز شوند.

• داروهای ضد افسردگی ( این داروها می توانند به بهبود روحیه افسرده شخص، کنترل بهتر خشم یا رفتارهای تکانشی فرد اثرگذاری مطلوبی داشته باشند.)
• تثبیت کننده های خلقی ( این دسته از داروها برای جلوگیری از نوسانات زیاد رفتاری و تحریک پذیری بالای فرد تجویز می شوند.
• داروهای ضد روان پریشی ( این دسته از داروها هم به عنوان داروهای اعصاب شناخته شده و می توانند ارتباط شخص با واقعیت را بهبود ببخشند. افراد دچار روان پریشی ممکن است ارتباط خود را با زندگی واقعی از دست داده باشند. این دسته از داروها به فرد کمک می کنند تعادل بیشتری از نظر روانی و ذهنی داشته باشند و کمتر ارتباط خود را با دنیای واقعی از دست بدهند.)

بخش آخر:

پیگیری نکردن مشکلات اختلال شخصیت می تواند به تشدید آن یا مبتلا شدن به دیگر اختلال ها در فرد بی انجامد. در چنین مواردی درمانگران توصیه می کنند افراد پیرامون شخص، او را تشویق به درمان به موقع کرده و در صورت لزوم خودشان فرد را به یک درمانگر مناسب معرفی کنند.