اگر بخواهیم سخت ترین و شیرین ترین کار را برای والدین نام ببریم باید به " تربیت فرزند" اشاره کنیم، در این مطلب چندین روش طلایی تربیتی را برای شما عزیزان برای افزایش مهارت تربیت فرزند ارائه داده ایم، تا والدین نسبت به رفتارهای فرزندانشان رضایت بیشتری داشته باشند، اما نیاز است که ابتدا با ویژگی های والدین موفق در تربیت فرزند آشنا شویم، با ما همراه باشید.
همچنین میتوانید برای راهنمایی بیشتر و ارتباط با مشاور کودک گپچه با بهترین روانشناسان ما در تماس باشید.
چگونه فرزندان موفق تربیت کنیم؟
همه ی والدین دوست دارند فرزندانی را تربیت کنند که آینده ی موفقی داشته باشند و قطعا میتوان گفت این مسئله از مهم ترین دغدغه های والدین بشمار میرود؛ بهتر است بدانیم موفقیت فرزندان بستگی به نوع تربیت والدین دارد که هر پدر و مادری طبق شخصیتی که خودشان دارند برای فرزندانشان روش های تربیتی را انتخاب میکنند، با کمک تجربیات و آگاهی های خود سعی میکنند روشی را برای تربیت فرزند خود پیدا کنند و او را به موفقیت برسانند.
ممکن است این سوال برای شما عزیزان پیش بیاید که؛ آیا نوع تربیت دختر و پسر باهم فرق دارد؟ برای پاسخ به این سوال نیاز است که تربیت دختر و پسر را برایتان بصورت جداگانه توضیح دهیم.
تربیت فرزند پسر
برقراری ارتباط فرزند پسر با پدرو مادر معمولا نسبت به فرزند دختر کمی دشوارتر میباشد همچنین میتوان گفت تربیت نوزاد پسر نیز با نوزاد دختر بسیار فرق دارد زیرا سیکل رشدی آنها با دختران متفاوت میباشد،
والدین با رعایت کردن چند نکته میتوانند تربیت صحیحی برای فرزند پسر خود داشته باشند، این نکات عبارتند از:
- نصیحت کمتر
- گوش شنوا داشتن
- نداشتن خشونت و عصبانیت
- برقراری رابطه محبت آمیز و دوستانه با کودک
- کمتر کردن تنبیه
تربیت فرزند دختر
دختران به توجه و محبت والدین بسیار احتیاج دارند و نسبت به رفتار و برخورد والدین بسیار حساس هستند، معمولا با نظرات و خواسته های پدر و مادر موافقند و خیلی کم پیش می آید که با آنها مخالفت کنند ولی توجه داشته باشید که بیش از حد نباید به فرزند دختر امر و نهی کنید و سعی کنید هرگز ازجملات منفی و توهین آمیز استفاده نکنید زیرا باعث تضعیف روحیه و اعتماد به نفس او خواهد شد و از تربیتی که در ذهن خود برای او در نظر دارید خارج میشود و در واقع تربیت تان نتیجه معکوس خواهد داشت.
از نظر دین اسلام خانواده چه نقشی در تربیت فرزند دارد؟
خانواده بزگترین نقش را در تربیت فرزند و شکل گیری شخصیت او دارد محیط خانواده مکانی است برای رفع نیازهای روحی و جسمی کودک.
او در کنار خانواده خود آموزش های لازم را خواهد دید، مثلا: یاد میگیرد چگونه از دروغ و امور ناپسند دوری کند، به نزدیکان خود عشق بورزد و به سمت امور مثبت حرکت کند.
عقل کودک از طریق دیده ها و شنیده ها شکل میگیرد مانند: شنیدن جملات خوب و بد از خانواده، دیدن تصاویر تلویزیون و اتفاقاتی که در پیرامون او رخ داده است.
تنبیه بدنی و داد زدن در تربیت کودک چه عوارضی به دنبال دارد؟
برخی از والدین بدون آگاهی داشتن از عواقبی که تنبیه بدنی برای کودکشان خواهد داشت دست به کتک کاری کودک میزنند، کتک زدن علاوه بر آسیب به بدن کودک بر مغز او نیز تاثیر بسیار زیادی دارد و آسیب جدی به آن وارد میکند، بطوری که باعث میشود ماده خاکستری در مغز کودک کمتر شده و رشد مغزی کودک کند شود.
تمامی حرف ها و کلمات ما بر روح و روان کودکان تاثیر میگذارند و مغز و ذهن کودک آنها را ضبط میکند کلمات شرم آور و توهین آمیز و داد زدن هرگز در زندگی شما نظم ایجاد نمیکند و آسیب جدی به روان کودک وارد خواهد کرد؛ برخی والدین همیشه با کودک خود با مهربانی و دوستی صحبت میکنند ولی ممکن است بعضی اوقات به دلایل مختلف بر سر کودک خود فریاد بزنند، همین فریاد زدن و توهین های خیلی کم هم باعث میشود کودک به مرور زمان از خود رفتارهای بد نشان بدهد چه برسد به اینکه هر لحظه و هر روز بخواهد داد و فریاد های والدین را تحمل کند.
والدین موفق در تربیت فرزند از چه ویژگی هایی برخوردارهستند؟
در واقع والدینی را میتوان والدین موفق به شمار آورد که توانسته اند ارتباط بسیار محکم و قوی با فرزندان خود به وجود بیاورند و از خواسته ها و علایق و نیاز های فرزندانشان آگاه باشند و همیشه آنها را مورد حمایت خود قرار دهند، همچنین درمورد راهکارهای تربیتی فرزندانشان اطلاعات لازم را بدست آورده باشند و آنها را در تربیت فرزند خود بکار بگیرند.
در این قسمت چند مورد از مهم ترین ویژگی های والدین موفق در تربیت فرزند را برای شما عزیزان ذکر خواهیم کرد.
- در قوانینی که برای خانه خود در نظر گرفته اند ثبات داشته باشند.
- سلامتی و خوشحالی فرزندانشان برای آنها اهمیت داشته باشد.
- در انجام کارها تلاش و موفقیت داشته باشند و آن را نیز به فرزند خود آموزش بدهند.
- هرگز موقع عصبانیت پرخاشگری نکنند و حرف های ناپسند نزنند.
- سعی میکنند گوش شنوا برای فرزند خود داشته باشند و به میزان کافی محبت خود را به فرزندان ابراز کنند.
- سعی میکنند بسیار صبور باشند.
- اگر لازم شد از روانشناس های باتجربه مشورت کند.
نکته :
بهتر است بدانیم که همه‌ی انسان ها با تلاش بسیار به موفقیت در هر کاری دست یافته اند و برای تربیت شدن هر انسانی جامعه نیز اثر گذار است ولی مهم تر از جامعه، خانواده فرد میباشد که تاثیر دو چندان در تربیت او دارد و باعث میشود یک فرد موفق و خوشبخت باشد؛ اما مهم است است افراد به این نکته توجه کنند که برای بدست آوردن موفقیت، به ظواهر و مادیات توجه نکنند زیرا موفقیت در این دو مورد یافت نمیشود، بلکه گاهی افرادی که زندگی آرام و بدون آزار و اذیت دیگران را دارند افراد موفق و خوشبخت به شمار می آیند.
خانواده اصلی ترین قسمت زندگی فرد را تشکیل میدهد و نقش پر رنگی در بدست آوردن موفقیت فرزند و همچنین سلامت روح و روان او دارد؛ پس بسیار ضروری است که خانواده برای فرزند خود محیطی امن و سالم ایجاد کند.
روش‌های طلایی تربیتی برای والدین
1. با نوع رفتار خود، اعتماد به نفس فرزندتان را بالا ببرید
فرزندان برای اینکه دنیای پیرامون خود را به بهترین شکل درک کنند، خودشان را از پنجره‌ی دید پدر و مادر میبینند یعنی رفتار و کارهای شماست که مستقیما بر روی کودکتان اثر میگذارد و عزت نفس و اعتماد به نفس او را تقویت یا کاهش میدهد ، مانند ؛ لحن صدا ، زبان و احساساتتان.
زمانی که کودکتان کوچکترین کار مثبتی هم انجام داد او را تشویق کنید تا عزت نفس او را تقویت کنید و با اینکار باعث میشوید او در کارهای خود مستقل عمل کند و احساس توانمندی کند.
هرگز کودکتان را با دیگران مقایسه نکنید و با کلمات تحقیر آمیز با او صحبت نکنید، چون کودک حس بی ارزش بودن میکند، با کلمات کنایه آمیز با فرزند خود حرف نزنید مثلا نگویید (کارهای احمقانه انجام نده یا چرا از بچه های کوچکتر از خودت هم کمتر میفهمی ) این جملات مانند ضربه های جسمی به روان کودک ضربه میزند.
در صحبت با کودک بسیار دقت داشته باشید که چه جملاتی را به کار میبرید .به او اجازه ی اشتباه کردن را بدهید، زیرا هر انسانی ممکن است اشتباه کند طوری با او برخورد کنید که متوجه شود با وجود کار اشتباهش باز هم به او علاقه مند هستید و دوستش دارید.
حتما بخوانید: روانشناس نوجوان چه کمکی میتواند به خانواده ها کند؟
2. کارهای خوب فرزند خود را تحسین و تشویق کنید
آیا تابه حال با خود این فکر را کرده اید و شمرده اید که چند بار با واکنش تند جواب کودکتان را داده اید؟
و حتما به جای تشویق و تحسین بیشتر او را تحقیر و شاید هم تنبیه کرده باشید ، مدیری را در نظر بگیرید که با کارمندان زیر دست خود چنین برخوردی دارد ،شما این مدیر را چطور آدمی میدانید؟ چه حسی به او پیدا میکنید ؟
پس بهتر است دیگر به خودمان بیاییم و بیاندیشیم که بهترین کار و خوبی در حق فرزندانمان این است که عزت نفس آنها را بالا ببریم و برای کارهای خوبی که میکنند آنها را تشویق کنیم نه تحقیر.
برای هر کار کوچکی که میکند او را تشویق کنید بصورت کلامی یا برخی اوقات غیر کلامی، مثلا بگویید: من به تو افتخار میکنم چون با مهمان‌هایمان خیلی مودبانه رفتار کردی یا آفرین به پسرم / دخترم که اینقدر با کودکان دیگر به مهربانی رفتار کردی.
به جای جملات دستوری از اینگونه جملات که ذکر کردیم استفاده کنید زیرا این جملات رفتارهای مثبت کودکتان را بیشتر و بیشتر میکند.
هر ساعت از روز به دنبال تشویق کردن کودک خود باشید به هر دلیلی اینکار را بکنید.
- برای کودکتان جایزه بخرید ( در این امر، دست و دل باز باشید )
- اورا در آغوش پر مهرتان بگیرید تا معجزه‌ی این کارها را ببینید و کم کم رشد کارهای مثبت را در کودکتان مشاهده کنید.
3. وجود قوانین و محدودیت ها برای فرزند
هر قانون و محدودیتی که برای کودکتان در نظر گرفته اید بر آن پایبند باشید، زیرا در هر خانواده ای لازم است که افراد از مقررات پیروی کنند.
اینگونه کودکان یاد میگیرند که رفتارهای درستی از خود نشان دهند و بر رفتار خود تسلط داشته باشند.
امکان دارد گاهی کودکان از این قوانین سر پیچی کنند اما این قوانین برای آینده ی آنها که به افرادی مسئولیت پذیر تبدیل شوند ضروری است.
از مزایای وجود این قوانین؛ تسلط کودکان بر اعمال و رفتار خود میباشد وهمچنین میفهمند که پدر و مادر چه انتظاراتی از آنها دارند.
قوانینی مانند:
- فحش دادن ممنوع
- شوخی های زشت ممنوع
- کتک زدن ممنوع
- تلویزیون دیدن بعد از انجام تکالیف مدرسه و امثال اینها.
- بدرفتاری مساوی است با محروم شدن از کارهای دلخواهش
یک اشتباه بزرگی که اکثر پدر و مادرها انجام میدهند این است که، قانون های خود را شل میگیرند یعنی یک روز خیلی محکم روی حرفشان می ایستند و روز بعد اصلا عین خیالشان نیست و اگر کودک به آن هاپایبند نبود، اورا تنبیه نمیکنند (تنبیه منظورمان همان ممنوع شدن از فعالیت هاس)اینگونه است که کودک هم به شما نگاه میکند و مانند شما یک روز قوانین را رعایت میکند یک روز هم اینکار را نمیکند.
4. زمان گذاشتن برای تربیت فرزند
امروزه بخاطر مشکلات و دغدغه های زیاد، پدر مادر ها نمیتوانند با فرزندان خود بر سر سفره غذا بنشینند و باهم از غذا خوردن لذت ببرند.
به این نکته توجه کنید که: برای کودک هیچ چیزی در دنیا مهم تر از توجه و محبت پدر و مادرشان نیست. از شما میخواهیم که صبح ها چند دقیقه ای زودتر بیدار شوید و باهم، همگی برسر سفره بنشینید و صبحانه بخورید و کارهای خانه را کمی عقب تر بیندازید.
اگر کودکی پرخاشگر و عصبی میخواهید به او محبت و توجه نکنید او را سرزنش کنید و با دیگران مقایسه کنید، اگر به کودکتان بی محلی کنید او با رفتارهای منفی سعی میکند توجه شما را جلب کند مانند :
- کتک زدن کودکان دیگر
- پرخاشگری
- پرتاپ اشیاء
- حرفهای زشت و ....
در برخی از تصمیمات نظر کودک خود را بپرسید و با او مشورت کنید.
- کارهای متفاوتی انجام دهید مثلا ؛ تکه ای کاغذ بردارید و یاد داشتی پراز مهر و محبت برای او بنویسید و آن را در بشقاب غذایش بگذارید.
نوجوانان نسبت به کودکان نیاز کمتری به توجه والدین دارند زیرا موقعیت های کمتری باهم بوده اند و زمانی که او میخواهد با پدر و مادر خود مشورت کند، والدین باید همه‌ی حواس و توجه خود را به او بدهند.
اغلب پدرو مادرها احساس گناه دارند زیرا سرشان شلوغ است و نمیتوانند زمان زیادی با کودک و نوجوان خود بگذرانند که باید بگوییم اصلا احساس گناه نداشته باشید و سعی کنید کارهایی مانند قدم زدن، کیک درست کردن و بازی فوتبال دستی انجام دهید تا اثرات مثبتی در ذهن کودکتان داشته باشد.
5. الگوی رفتاری خوبی برای فرزندان خود باشید
نقش الگوی رفتاری والدین در تربیت کودک بر هیچکس پوشیده نیست، کودکان با مشاهده رفتار پدر و مادر خود یاد میگیرند که چطور باید رفتار کنند. کودکان هرچه کوچکتر باشند، نکات بیشتری از رفتار والدین خود یاد میگیرند.
قبل از اینکه در مقابل فرزند خود داد بزنید یا عصبانی شوید، به این نکته فکر کنید: آیا دوست دارید وقتی کودک شما عصبانی شد، این‌طور با دیگران برخورد کند؟
فراموش نکنید کودک همواره شما را زیر نظر دارد. تحقیقات روانشناسی اخیر نشان داده است کودکان پرخاشگر که دیگران را کتک میزنند، اغلب این رفتار پرخاشگری را در خانه یا از دیگران الگوسازی کرده‌اند. الگوی رفتارهایی باشید که دوست‌دارید در کودک خود ببینید مانند احترام، دوستی و عشق‌ورزی، صداقت، مهربانی، صبر و تحمل. رفتار متواضع و مؤدبانه‌ای را در مقابل کودکان از خود نمایش دهید.
بی‌چشم‌داشت، کاری برای دیگران انجام دهید. از دیگران بابت خوبی‌هایشان قدردانی و تعریف و تمجید کنید. فراتر از همه‌ی اینها، طوری با کودک رفتار کنید که دوست‌دارید دیگران با شما رفتار کنند.
6. برقراری ارتباط صحیح با فرزند اولویت شما باشد
نباید انتظار داشته‌باشید، چون شما در مقام پدر یا مادر از فرزند خود کاری درخواست کرده‌اید، کودک مطابق میل شما رفتار کند. باید دانست، کودکان هم به اندازه بزرگسالان از والدین خود انتظار توضیح و دلیل دارند. اگر برای توضیح به کودک خود وقت نگذاریم، کودک در درک ارزش‌ها و انگیزه های تربیتی والدین دچار مشکل می شود.
والدینی که با کودک خود منطقی بحث میکنند، اجازه میدهند کودک به روشی منطقی و دور از تعصب رفتارهای صحیح را یاد بگیرند. در تربیت فرزند خواسته‌ها و انتظارات خود را خیلی روشن و واضح بیان کنید. اگر مشکلی هست، آن را به کودک توضیح دهید، احساسات خود را بیان کنید و از کودک بخواهید همراه شما به دنبال راه‌حل مسئله باشد. پیامدهای رفتاری کودک را به او یادآوری کنید. به کودک گزینه‌های مختلفی برای انتخاب پیشنهاد دهید و نظرات کودک را نیز بشنوید.
با کودک خود مذاکره کنید، کودکانی که در تصمیم‌گیری‌های خانواده شرکت میکنند انگیزه و اعتماد به نفس بالاتری دارند.
7. منعطف باشید و روش فرزند پروری خود را متعادل کنید
اگر اغلب از رفتار کودک خود دلخور هستید، شاید به این دلیل است انتظارات غیرمعقولی از کودک خود دارید. پدر و مادرهایی که مدام به فرزند خود دستور میدهند بهتر است درباره این موضوع بیشتر مطالعه کنند یا با پدر و مادرهای با تجربه یا یک روانشناس کودک صحبت کنند.
محیط اطراف بر رفتار کودک شما تأثیر زیادی دارد بنابراین، شاید با تغییراتی در محیط خانه منجر به تغییر رفتار کودک خود شوید. به‌عنوان‌مثال، اگر مدام به کودک دو ساله خود « نه» می‌گویید، بهتر است محیط اطراف کودک را تغییر دهید تا شیطنت‌های او را محدود کنید. این کار از احساس نارضایتی فرزند و والدین می‌کاهد.
هم‌زمان با رشد کودک شما هم باید روش تربیت فرزند خود را تغییر دهید. روش تربیت کودک نوپا با روش تربیت کودک سه ساله متفاوت است. اما نوجوانان بیشتر از اینکه از پدرو مادرشان الگوی رفتاری بگیرند، از دوستان‌شان الگوسازی میکنند. با این‌وجود، درحالی‌که استقلال بیشتری به فرزند نوجوان خود می‌دهید، همچنان آنها را راهنمایی کنید، از آنها حمایت کنید و قوانین و مقرراتی برای کنترل فرزندان وضع کنید. از هر فرصتی برای برقراری ارتباط با فرزند نوجوان خود استفاده کنید!
8. در تربیت فرزندان عشق بی‌قید و شرط خود را ابراز کنید
شما در مقام پدر و مادر، وظیفه دارید کودک خود را اصلاح و هدایت کنید. اما شیوه بیان خواسته‌ها و انتظارات والدین از فرزندان تأثیر مهمی در میزان فهم و درک کودک در عمل به این خواسته‌ها دارد.
وقتی لازم است با کودک خود برخورد کنید از روش تربیتی انتقاد، مقصریابی یا سرزنش کودک اجتناب کنید. این کار باعث کاهش عزت نفس در کودک می شود و به احساس رنجش کودک منجر شود. در عوض، حتی وقتی به تندی با کودکان خود برخورد میکنید، به آنها روحیه دهید. به کودکان بیاموزید اگرچه در تربیت و اصلاح رفتار آنها جدی و مقتدر هستید اما همیشه آنها را دوست دارید و عشق شما به آنها بی‌قیدوشرط است.
نیازها و محدودیت‌های خود را در مقام پدر و مادر بشناسید لازم است به‌عنوان پدر و مادر بپذیرید، شما هم کامل و بی‌نقص نیستید. شما هم در مقام رئیس خانواده احتمالاً دارای نقاط قوت و ضعفی هستید. توانایی‌های خود را بشناسید؛ مثلاً “من مادری هستم که به فرزند خود عشق می‌ورزم و تمام وقت خود را وقف تربیت فرزندان کرده‌ام”. نقاط ضعف خود را اصلاح کنید مثلاً بگویید “من به عنوان یک پدر باید بیشتر به قوانین خانواده پایبند باشم”.
تلاش کنید انتظارات معقولی از کودک، همسر و خود داشته باشید. مجبور نیستید پاسخی برای همه پرسش‌ها در خانه داشته‌باشید. به خود سخت نگیرید و خود را سرزنش نکنید. تلاش کنید تربیت فرزند را به‌عنوان وظیفه‌ای قابل کنترل و مدیریت بدانید.
به‌جای آن‌که در یک زمان به همه امور بپردازید، سعی کنید توجه خود را معطوف موضوعاتی کنید که در زندگی از اولویت بیشتری برخوردارند. گاهی به احساس خستگی خود توجه کنید. گاهی از مسئولیت فرزند پروری خود فاصله بگیرید و زمانی را به کارهایی اختصاص دهید که شما را در مقام یک انسان( یا زوج ) خوشحال میکند. توجه به نیازها و علایق شخصی خود، شما را خودخواه نمیکند بلکه نشانه آن است که به سلامت روانی و جسمی خود اهمیت می‌دهید و این یک الگوی رفتاری ارزشمند و مهم در ذهن کودکان باقی خواهد ماند.
شما عزیزان میتوانید جهت ارتباط با مشاوران گپچه و دریافت مشاوره روانشناسی با بهترین روانشناسان ما در این لینک در تماس باشید.
بیشتر بخوانید:
روانشناسی کودک و ضرورت و اهمیت روانشناسی کودک
پرورش کودک از بدو تولد تا 7سالگی
تربیت کودک و انتخاب بهترین روش تربیتی توسط والدین