روش های مطالعه موثر و تضمین کننده موفقیت
همه افراد بر این موضوع اتفاق نظر دارند که نظم و انضباط ، کلید موفقیت در آزمون ها است. نکته ای که شاید ندانیم این است که روش های مطالعه موثر وجود دارند که از لحاظ عملی ثابت شده باشند. برای مطالعه صحیح و اصولی می بایست به یک دید جامع نسبت به آن رسید و آن این است که هدفی قابل تحقق که فرایند مطالعه و درس خواندن را از سختی به آسانی تبدیل کند. در این فرصت قصد داریم روش های علمی را به شما آموزش دهیم تا از طریق آنها هدف خود را پایه گذاری کرده و به آن برسید. البته که همه این روش ها به صبر نیاز دارند تا کارایی خود را بر روی شخص بگذارند اما چیزی که مشخص است این است که بهره وری شما در مطالعه را به بالاترین حد ممکن خواهد رساند.
ذکر این نکته الزامی است که هیچ راه حل قطعی ، فوق تصور و برای همه افراد وجود ندارد که شما را به موفقیت برساند چرا که شیوه های مطالعه و یادگیری در افراد متفاوت است. لذا هر کس باید متناسب با حالات خودش شیوه مطالعه مناسب خود را پیدا کرده و با حفظ انگیزه و پشتکار به بهترین نتیجه ممکن برسد.
حتما بخوانید: روش های صحیح خلاصه نویسی
چگونه می توان شیوه مطالعه موثر و کار آمد را پیدا کرد؟
پیدا کردن روش مطالعه سودمند ، چیزی است که همواره افراد در پی آن هستند. البته چیزی نیست که بتوان در شب امتحان آن را پیدا کرد و به قول معروف نمی توان راه صدساله را در یک شب طی کرد. شما باید مهارت های مطالعه در خودتان را بهبود ببخشید و روش مطالعه مخصوص به خود را هم پیدا کنید. اگر در این امر موفق عمل کنید دیگر جای یاس و ناامیدی در شما نخواهد بود و می توانید شب امتحان را با خاطری راحت به مرور بپردازید.
پس از تغییر دید شما، عادات مطالعه هم باید تغییر کنند. این عادات درست می توانند یادگیری شما را تقویت کرده و نمرات را هم بالا ببرند. در زیر 30 شیوه علمی برای تغییر عادات مطالعه را آورده ایم.
جهت ارتباط با مشاور تحصیلی کنکور کلیک کنید.
از جمله روش های مفید برای درس خواندن این است که خود را رو به جلو تصور کرده و به سوی موفقیت حرکت کنید.
شیوه مطالعه موثر و سودمند
1-استفاده از منابع چاپی
با اینکه استفاده از تبلت و سایر رسانه های آموزشی و علمی بسیار راحت تر است، اما طبق پژوهش های انجام شده، همچنان مطالعه از طریق منابع چاپی موثرتر عمل می کند. طبق عقیده برخی پژوهشگران، عاداتی مانند بزرگ یا کوچک کردن تصاویر و بالا و پایین کردن تصاویر، تجربه آموزشی دانش آموزان را بهسازی می کند. با این حال بیش از 90درصد دانش آموزان استفاده از منابع چاپی را در اولین اولویت برای مطالعه قرار می دهند. همچنین طبق نظر یک روانشناس، پروسه یادگیری از طریق صفحه های رایانه و یا تبلت ها به مراتب از منابع چاپی و کتاب ها بیشتر است.
2-گوش دادن به موسیقی
برخی متخصصان بر این باورند که با اینکه یادگیری در سکوت و یا همراه با موسیقی وابسته به حالات افراد است، اما بسیاری نیز عقیده دارند که گوش دادن موسیقی خصوصا کلاسیک قسمت های ویژه ای از مغز را فعال و فرایند تمرکز و یادگیری را سهولت می بخشد. گوش دادن موسیقی انسان را شاداب و انگیزه را برای درس خواندن بالا می برد.
3-اول ورزش بعد مطالعه
از جنبه های بسیاری، فواید ورزش و اثرات مثبتی که بر روی مغز می گذارد به اثبات رسیده است. همچنین به اثبات رسیده که تمرینات کوتاه هم حتی می توانند کارایی مغز را بهتر از قبل کنند چرا که از طریق ورزش، اکسیژن و مواد مغذی بیشتر به مغز تزریق می شود. دکتر مک کیگ معتقد است که تعریق کم قبل از مطالعه، افراد را هوشیارتر و ذهن را بازتر می کند به همین خاطر روند یادگیری و کسب اطلاعات جدید پس از کمی تحرک و و رزش، آسان تر جریان دارد.
4-انجام ریلکسیشن
استرس مانع یادگیری است. پژوهشگران دانشگاه کالیفیرنیا به این نتیجه رسیده اند که حتی استرس کوتاه مدت نیز افسردگی و بی حوصلگی را به وجود خواهد آورد. لذا استراحت بین مطالعه با استفاده از روش های مانند تنفس عمیق و بستن چشم برای چند ثانیه و سایر روش ها، استرس را مدیریت خواهند کرد.
مکان و زمان مطالعه
عده ای براین باورند که مطالعه در ساعات پایانی روز و آخر شب، ضرر دارد اما تحقیقات نشان داده اند که شب زنده داری می تواند مفید هم باشد. حتی برخی روانشناسان توصیه دارند که بعضی اوقات زندگی تحصیلی که شرایط یکسانی دارد را از حالت یکنواختی خارج کرده و آن را دستخوش تغییراتی کنند. خصوصا که زمان مطالعه برای امتحانات نهایی فرا رسیده است. نکات زیر را در نظر بگیرید و زندگی تحصیلی خود را دچار تغییراتی بکنید.
5-مطالعه هنگام خستگی و بعد خواب
اگر در حال یادگیری مهارت جدید هستید، مطالعه در زمان خستگی می تواند عامل افزایش دهنده تمرکز شما باشد. از لحاظ علمی به این کار یادگیری در خواب می گویند. مغز شما در هنگام خواب سروسامان می گیرد و قوه بازخوانی اطلاعات را تقویت می بخشد به همین جهت روند تثبیت حافظه هنگام خواب عمیق بازدهی زیادی دارد. اینگونه مرور دوباره مطالب درسی قبل از خواب ذهن را آماده می کند که حتی در زمان خواب هم یادگیری را ترک نکند!
6-تغییر دادن محیط مطالعه هر از گاهی
این کار نیز در یادگیری و تمرکز موثر است. بجورک روانشناس در این زمینه می گوید که انجام تغییرات هر چند ساده مثل تغییر محل مطالعه از یک اتاق به اتاق دیگر وسایر موارد هم میزان تمرکز و یادگیری را بالا می برد.
روش های مطالعه هدفمند
مناسب ترین راه برای آنکه روش مناسب برای درس خواندن ومطالعه خود را پیدا کنید این است که آنها را در خود امتحان کنید.
7-غلبه بر منحنی فراموشی
از سال 1885 انجام تحقیقات بر مفهوم منحنی فراموشی شروع شد. اهمیت دادن به این مفهوم کاربردهای زیادی در موثرتر کردن روش های مطالعه دارد. مهم ترین نکته این منحنی حاکی از این است که: زمانی که مطلبی را برای اولین بار گوش داده و یا می خوانید، از طریق مرور آن در 24 ساعت اول، قادر هستید 80درصد آنرا حفظ کنید. تداوم در ادامه این کار اثرات بهتر و بیشتری دارد به این معنی که مثلا پس از گذشت یک هفته تنها با صرف چند دقیقه مرور یک مطلب، می توان همه آن را به خاطر سپرد.
در حالت کلی روانشناسان، مطالعه در زمان های نزدیک با زمان یادگیری را موثرتر از شب امتحان می دانند. به هر میزان که مرور مطالب به روز اول نزدیک تر باشد، درس خواندن شما هم مفیدتر خواهد بود.
8-استفاده از یادآوری فعال
در سال 2009 یک استاد روانشناسی در یک مقاله نسبت به مطالعه و مرور کتاب های متنی، انتقاد کرد که این کار او جنجالی به پا کرد. او بر این باور بود که این روش دانش آموزان را متوهم می کند. او همچنین عقیده داشت که وقتی مطالب درسی مقابل شما قرار می گیرند، دید شما نسبت به آموخته های خودتان، بیشتر از آنچه که واقعیت دارد است. او توصیه می کرد که از روش یادآوری فعال استفاده کنند بدین صورت که پس از مطالعه یک مطلب، کتاب را بسته و هر چه یاد گرفته اید را از حفظ بگویید. این کار را تا ذخیره مطالب در حافظه بلند مدت مکرر انجام دهید.
9-استفاده از جعبه لایتنر
این جعبه نوآوری سباستین لاینتر، دانشمند آلمانی بود. این جعبه نوعی روش برای مطالعه است که طبق آن مطالب سخت و دشوار از طریق تکرار، در حافظه بلند مدت ذخیره خواهد شد. این جعبه چند پله دارد: ابتدا سوالات را در پله اول قرار داده و در صورت پاسخ آن را به پله بعدی منتقل می کنید در غیر اینصورت او در جای خود باقی خواهد ماند. اینگونه به میزانی که حفظ یک مطلب سخت باشد، بیشتر هم مرور می شود و این روند تا زمانی که همه مطالب را از حفظ کنید، ادامه دار خواهد بود.
10-حل نمونه سوالات
منابع بسیار زیادی از نمونه سوالات و آزمون ها در اختیار ما هستند. تا آنجا که می توانید نمونه سوال حل کرده و در آزمون ها شرکت کنید. به این شکل، ساختار متفاوت سوالات در آزمون ها را خواهید فهمید. طبق پژوهشات انجام شده در سال 2011، دانش آموزانی که پس از مطالعه نمونه سوال حل می کنند، در مقایسه با افرادی که حل نمی کنند، یادآوری آموخته هایشان بعد از یک هفته از مطالعه 50درصد بیشتر است.
11-اتصال اطلاعات مختلف به یکدیگر
تفاوت یادگیری سریع و یادگیری آهسته در روش های مطالعه است. افرادی که در یادگیری سریع هستند، ارتباط میان ایده های مختلف را یافته و آنها را به یکدیگر متصل می کنند، اینگونه آنها این کار را به جای حفظ مطالب انجام می دهند. این شیوه که یادگیری زمینه ای نامگذاری شده است، هر دانش آموز روش مطالعه خاص خودش را به وجود می آورد. در این روش شما باید اطلاعات متنوع را به صورت شبکه ای به یکدیگر متصل کرده و با یادآوری هر شبکه، همه اطلاعات را به یاد بیاورید. به عنوان مثال می توانید همه اطلاعات را روی کاغذ مکتوب و خلاصه کنید تا دیدی کلی و جامع از همه اطلاعات در ذهن داشته باشید و در جریان یادگیری، روابط میان آنها را به خوبی حفظ کنید.
12-استفاده از روش دفترچه فاینمن
فاینمن، فیزیکدان معروف، روشی یادگیری بر پایه سازماندهی اطلاعات را به وجود آورده است. او از این طریق ترکیب مفاهیم را از یکدیگر جدا می کرد و معنایی جدید برای آنها تعریف می نمود. اینگونه قادر هستید سخت ترین اطلاعات و تعاریف را راحت بفهمید. در یک دفترچه مفهوم مورد نظر خود را یادداشت کرده و سپس تلاش کنید تا آن مفهوم را برای کودکی 5 ساله تشریح کنید و بعد آن را در دفترچه بنویسید. اگر توصیفات شما درست نبود، حتما چیزی را درست متوجه نشده اید. با کمی تفکر، کار را دوباره شروع کنید. این کار را تا زمان تفهیم آن موضوع به همه افراد ادامه دهید. این روش بر پایه مقایسه است اینگونه که: شما مفهوم مورد نظر خود را با مفاهیم دیگران مقایسه می کنید تا درک آن برای همه راحت و ساده شود.
13-یادگیری از طریق معلم شدن
طبق مشاهدات، اگر از دانش آموزان بخواهید که مطلب را یاد بگیرند و سپس به دیگران یاد بدهند، قدرت حافظه و یادآوری اطلاعات آنها افزایش خواهد یافت. شاید کمی عجیب به نظر برسد اما کمی تامل لازم است تا آن را عمیقا درک کنید. معلم موظف است تا مطلبی را آموخته و موارد مهم آن را سامان دهد و سپس این مطالب را به دیگران آموزش دهد. از طریق ایفای نقش معلم می توان میزان درگیری دانش آموزان با مطالب را فزونی بخشید. شخصی که قرار است معلم باشد، به طور طبیعی و ناخواسته روش های جدیدی را برای یادآوری و یادگیری پیدا خواهد کرد. از این طریق میتوان مطالب علمی و درک آن را سودمندتر کرد. در این روش نکته کلیدی آن است که روش آموزش هر مطلب را پیدا کرده چرا که هر موضوع نیازمند روش تدریس مختص به خود است.
14-تامل نسبت به شیوه تفکر
تامل و اندیشیدن درباره طرز تفکر نیز خودشناسی را افزایش می دهد. زمانی این مهم به دست می آید که دانش آموزان سطح مهارت ها و جایگاه تحصیلی خود را یافته باشند. دانش آموزی که نسبت به خودش، خودشناسی دارد نسبت به سلامت روان خود نیز حساس است و از انجام کارهای استرس زا نیز دوری می کند.
خط قرمزهای مطالعه موثر
هر آنچه که در بالا ذکر شد، راه و روش هایی برای درس خواندن هدفمند بودند که می بایست بر آنها تمرکز کرد. در ادامه این مطلب اشتباهات و خط قرمزهایی که باید در مطالعه و درس خواندن مد نظر قرار داشت، بررسی خواهد شد:
15-وسواس به خرج دادن در یادگیری
اگر کارت های جعبه لاینتر را مرور کرده و اشتباه نداشتید، دو راهی پیش روی شما قرار خواهد گرفت: اینکه حس رضایت را بپذیرید و درس خواندن را به پایان برسانید و یا وسوسه شده و مطالعه را ادامه دهید. زمانی که این حالت در شما پدید آمد، توجه کنید که زیاده روی در یادگیری، اثر منفی و مخرب بر اطلاعات ذخیره شده در ذهن دارد. تلاش کنید که برای هر موضوع زمانی را در نظر بگیرید و بعد موضوعی جدید فرابگیرید.
حتما بخوانید: چگونه استرس کنکور را از خود دور کنیم؟
16-عدم انجام همزمان چند کار
هر آنچه که درباره فواید انجام همزمان چند کار شنیده اید را دور بریزید. از این طریق شما عادات مخرب مطالعه را در خود تقویت کرده اید. تحقیقات ثابت کرده است که انجام کارهای دیگر زمان مطالعه، فرایند درس خواندن را طولانی کرده و نتیجه را نیز مفید نمی داند.
17-گول نخوردن از تبلیغات سبک های یادگیری
در اطراف ما تبلیغات زیادی در مورد سبک های یادگیری مختلف به چشم می خورد. متخصصان به سبک یادگیری اعتقادی نداشته و حتی احتمال وجود این سبک ها را نیز رد می کنند. با این همه، هیچگونه ردی درباره وجود چنین روشهایی وجود ندارد که البته ممکن است در آینده به اثبات برسند. بهتر این است که مسیر خود را با به واسطه کسب تجربه از سبک های دیگر تغییر ندهید چرا که ممکن است به منزله هدر دادن وقت شما باشد.
18-تمرکز طولانی مدت ممنوع
شما نیز شاید اطلاعات زیادی مانند اطلاعات تاریخی زیادی را خوانده اید، فرمول های زیادی را واکاوی کرده اید و یا حتی نت موسیقی خاصی را هم تمرین کرده باشید. اگر نسبت به موضوعی بیش از حد حساسیت نشان داده اید و تاکنون از این کار افسرده نشده اید، باید بگوییم که بسیار خوش شانس هستید. البته باز هم باید مراقب تکرار افراطی باشید. در هنگام مطالعه تنوع را چاشنی کارتان کنید و روی موضوعی به مدت طولانی فوکوس نکنید. در هنگام مطالعه موضوعات شبیه به هم را با یکدیگر ترکیب کرده و به جای تمرکز بر یک مورد، چندین سرفصل مرتبط به هم را همزمان مطالعه کنید.
توصیه های عمومی برای مطالعه موثر و سودمند
پژوهشگران یادگیری فنون مطالعه بسیاری را به دانش آموزان توصیه می کنند. در زیر پرکاربردترین آنها را برای شما آورده ایم:
19-سازمان دهی فرایند مطالعه
برای انجام تکالیف و درس خواندن برنامه تنظیم کرده و دفترچه حاوی برنامه ریزی خود را همیشه و همه جا با خود داشته باشید. با انجام این کار از به تعویق انداختن کارهایی مانند تکالیف وظایف تحصیلی جلوگیری کرده اید.
20-تمرکز کامل در کلاس درس
هنگام تدریس استاد و معلم، تمرکز و حواس خود را جمع کنید. ضمن توجه به مطالب ارائه شده توسط استاد، آنها را با روش خودتان یادداشت کنید. اینگونه از اینکه همه مطالب را جایی نوشته اید و چیزی هم از قلم نیفتاده است، مطمئن هستید.
21-دور کردن حواس پرتی ها
مواردی که حواس شما را پرت می کنند را شناسایی و چگونگی غلبه با آنها را هم پیدا کنید. اگر دوست شما تمرکز شما را بر هم می زند، از او دوری کنید. اگر حتی گوشی شما در حواس پرت شدنتان موثر است، آنرا خاموش کنید. توجه کنید که حواس پرتی نقطه مقابل تمرکز است، پس هیچوقت ملاحظه او را نکنید.
22-یادداشت برداری جامع و کامل
همه نکات ذکرشده را کامل و خوانا یادداشت کنید. همه آنچه که شما را در یادگیری و تحصیل کمک می کند، همین یادداشت ها هستند. قبل از شروع آزمون این اطلاعات را مجددا مرور کنید. در صورت عدم حضور در کلاس از جزوه و یادداشت های دیگران استفاده کرده و راهنمایی از دوستان و اساتید را هم در نظر داشته باشید.
23-طرح پرسش در صورت نفهمیدن
حتما نباید در همان دفعه اول همه نکات یاد بگیرید. اگر چیزی را نفهمیدید سوال خود را مطرح کنید. اگر نسبت به این کار حس خوبی ندارید، سوال خود را یادداشت کرده و پس از پایان کلاس آن را مطرح کنید.
24-برنامه ریزی و زمان بندی برای مطالعه
قبل از شروع مطالعه، برنامه های پیش روی خود را مشاهده کرده و انتظارات نسبت به خودتان را در نظر داشته باشید. نسبت به سبک متفاوت سوالات آزمون ها هم توجه کنید. برای هر دفعه مطالعه، هدفی را مشخص کنید. مانند زمان مطالعه یا تعداد سرفصل های مطالعه شده
25-مرور نکته های کلاسهای روزانه در هر روز
پس از پایان کلاس و رفتن به خانه، نکاتی که در کلاسهای همان روز ارائه شد را پس از کمی استراحت مرور کنید. اینگونه حافظه کوتاه مدت به بلند مدت تبدیل خواهد شد. ضمن آنکه تضمین کننده موفقیت شما در آزمون بعدی نیز خواهد بود.
26-گفت و گو با اساتید و معلمان
معلم ها برای این آمده اند تا شما را در راه رسیدن به هدف کمک کنند. چنانچه قبل از امتحان به کمک آنها نیاز دارید، گفت و گو با آنها را فراموش نکنید. اگر چه باز کردن سر صحبت شاید کمی سخت به نظر آید، اما پس از آن همه چیز روی روال خواهد افتاد.
27-انتخاب مکان مناسب برای مطالعه
مکانی ساکت، پرنور و مرتب و تمیز بسیار برای مطالعه مناسب است. همچنین این فضا باید به مقدار کافی برای خواندن و نوشتن جا داشته باشد. در افراد مختلف این مورد نیز تفاوت دارد لذا باید بهترین مکان را با توجه به شرایط خودتان پیدا کنید.
28-قسمت بندی زمان مطالعه
به طور مثال پس از یک ساعت مطالعه، بیست دقیقه را صرف استراحت و ریکاوری کنید. تایم بندی های کوتاه کارایی بیشتری داشته و بازدهی بیشتری هم دارند.
29-نکته برداری خلاصه و مفید
یادداشت های خود را خلاصه نویسی کنید تا مرور آنها زمان کمتری از شما بگیرد. کلمات مهم را به طریقی از بقیه جدا کرده و یا زیر آنها خط بکشید. راهنماهای تصویری نیز کمک کننده شما خواهند بود. از هر روشی که می توانید برای ساده تر شدن و فهمیدن مطالب استفاده کنید. اینکار برای به خاطر آوردن مطالب حفظ شده در سر جلسه امتحان کاربرد دارد.
30-درس خواندن گروهی
درس خواندن گروهی، انگیزه مطالعه را بیشتر می کند. همچنین اینگونه می توانید خودتان را هم محک بزنید. می توانید از دیگران سوال بپرسید و آنها نیز متقابلا از شما امتحان بگیرند تا اعتماد به نفس یکدیگر را بیشتر کنید.
چکیده کلام ؛ مطالعه هوشمندانه نه زیاد
اینکه بهترین روش مطالعه ویژه خودتان را پیدا کنید، در واقع فرایند مطالعه خود را تا آخر عمر بیمه کرده اید. تقویت مهارت مطالعه گاها زمان بر است و صبر شما را می طلبد. نکات بالا کمک کننده شما خواهند بود و بهترین روش مطالعه را به شما نشان خواهند داد.
جهت کسب اطلاعات بیشتر و ارتباط با روانشناسان و مشاور کنکور و تحصیلی گپچه با ما در تماس باشید.
بیشتر بخوانید:
یادگیری سریع با 12 تکنیک موثر
نظرات خود را با ما به اشتراک بگذارید.