فوبیا چیست؟
در ابتدا لازم است بدانیم که فوبیا چیست؟ تا بهتر بتوانیم به درمان فوبیا بپردازیم، تقریباً همه‌ی انسان ها یک یا دو ترس غیرمنطقی دارند، مثلا: از سوسک یا حتی یک معاینه ساده دندانپزشکی.
گاهی این ترس ها برای اکثر مردم طبیعی هستند، اما وقتی ترس‌ها آنقدر شدید شده که باعث اضطراب غیرقابل کنترل شوند و زندگی عادی شما را دچار اختلال کنند به آن فوبیا می‌گویند.
فوبیا داشتن یک ترس شدید از چیزی است که در واقعیت، خطر کمی ایجاد می کند یا اصلا هیچ خطری ندارد؛ برای تشخیص این اختلال باید شاهد بروز اضطراب شدید، حتی تا حد پانیک (حمله وحشت‌زدگی) در هنگام مواجهه و یا آن موقعیت باشید.
جهت درمان فوبیا در بزرگسالان و دریافت مشاوره آنلاین درتمام زمینه های روانشناختی کلیک کنید.
آشنایی با انواع فوبیا:
1. فوبیای حیوانات خاص (یا حشرات):
فوبیای حیوانات عموماً در دوران کودکی شروع میشوند و هرگز بعد از بلوغ جنسی شروع نمیشوند. اکثر فوبیای حیوانی (95 درصد) در زنان مشاهده شده است، معمولاً فوبیای حیوانی پشت سر گذاشته میشوند اما به دلایل ناشناخته تعداد معدودی از آنها مقاوم میمانند و تا بزرگسالی ادامه مییابند.
2. فوبیای موضوعات بی جان:
فوبی موضوعات بی جان تا اندازه ای رایج تر از فوبی حیوانات هستند، به طور مساوی در زنان و مردان رخ میدهند و برخلاف فوبی حیوانات میتوانند در هر سنی آغاز شوند.
3. فوبیای محیط طبیعی:
مانند: ترس از ارتفاع، طوفان، آب و تاریکی.
4. فوبیای موقعیتی:
مانند: ترس های ناشی از یک موقعیت خاص، از جمله ترس از فضاهای بسته (کلاستروفوبیا)، پرواز، پل ها، رانندگی، تونل ها
5. فوبیای بیماری:
در گزارشهای کلی از فوبیای بیماری، تفاوتهای جنسیتی وجود ندارد، فوبیای بیماری های آمیزشی تقریباً همیشه در مردان رخ میدهد، این فوبی ها معمولاً در میانسالی ایجاد میشوند، افراد مبتلا به فوبی بیماری اغلب کسی را که ترس از بیماری داشته است را میشناسند و جالب است بدانید که فرد مبتلا شده به بیماری میتواند فوبیا را مداوا کند، فوبیا با خودبیمارانگاری فرق دارد: افراد خودبیمارانگار سه ویژگی شاخص دارند:
1.آنها میترسند بیماری جدی ناشناخته ای داشته باشند و شواهد پژشکی منفی آنها را قانع نمیکند.
2. آنها بر خلاف افراد فوبیک، که نگران بیماری خاص در یک اندام هستند معمولاً گوش به زنگ انواع بیماریها در قسمتهای مختلف بدن هستند.
6. فوبیای خون:
فوبیای خون جدیدترین طبقه فوبیای اختصاصی میباشد، این فوبیا تقریبا در زنان بیشتر از مردان رایج است و آغاز آن معمولاً در اواخر کودکی است.
الگوی روان فیزیولوژیکی افراد مبتلا به فوبی خون، کاملاً با الگوی افراد مبتلا به فوبیهای دیگر فرق دارد. برعکس زمانی که فرد مبتلا به فوبی خون، زخمی را میبیند فشار خون و ضربان قلب او به‌طور چشمگیری کاهش می یابند و ممکن است ضعف کند.
خوشبختانه در حال حاضر اغلب فوبیاها را میتوان با موفقیت درمان کرد و همچنین روانشناسان میتوانند برای درمان فوبیا در بزرگسالان نیز به افراد کمک کنند از بین کلیه اختلال های روانشناختی، فوبیا بهتر از همه شناخته شده میباشد.
آشنایی با علائم فیزیکی فوبیا جهت درمان
- اختلال در تنفس
- شدید شدن ضربان قلب
- احساس درد یا سفتی در قفسه سینه
- لرزیدن
- احساس سرگیجه یا سبکی سر
- معده درد
- گرگرفتگی یا گرگرفتگی سرد
- احساس سوزن سوزن شدن
- تعریق
علائم احساسی فوبیا عبارتند از:
- احساس اضطراب یا وحشت شدید
- احساس نیاز شدید به فرار
- ترس از دست دادن کنترل خود یا دیوانه شدن
- احساس می کنید که می خواهید بمیرید یا غش کنید
- میدانید که بیش از حد واکنش نشان می دهید ولی توانایی کنترل ترس هایتان را ندارید.
روش های درمان فوبیا
1. درمان شناختی ـ رفتاری:
در این نوع درمان به فرد کمک میشود تا از افکاری که استرس او را شدید تر میکنند با خبر شود و مسائلی که برای فوبیا و ترس های او یک نوع محرک هستند را بشناسد در نتیجه با کمک این نوع درمان میتواند افکار منفی و ناسالم و باورهای خود را از کنار بگذارد و متوجه شود که ترس های او غیر منطقی هستند.
2. مواجهه درمانی:
رایج ترین روش برای درمان فوبیا مواجهه درمانی میباشد و بسیار تاثیر گذار است زیرا فرد در این نوع درمان باید با ترس های خود روبرو شود، ابتدا میزان ترس هر فرد باید تخمین زده شود و بعد برای درمان فرد برنامه ریزی درنظر گرفته شود، مثلا فردی که از میزان فوبیا و ترس شدیدی برخوردار است روانشناس از او میخواهد اول صحنه هایی که از آنها می ترسد را در ذهن خود به تصویر بکشد و زمانی که اینکار را انجام داد و ترس در او ایجاد شد روانشناس به او کمک میکند تا آرامش خود را حفظ کند و کم‌کم در مراحل بعدی فرد به صورت مواجهه با ترس به درمان خود ادامه خواهد داد.
3. حساسیت زدایی منظم:
در این روش روانشناس فرد را در شرایطی قرار میدهد که میزان ترس کمتری را متحمل شود و از فرد بیمار میخواهد که در آن موقعیت بماند و خود نیز به مهار کردن ترس های او بپردازد و کم‌کم در مراحل بعدی محرک هایی که در افزایش فوبیای فرد نقش دارند را بیشتر میکند به این صورت فرد بیمار می آموزد که زمانی که در آن شرایط ترسناک قرار میگیرد چگونه بر ترس هایش غلبه کند.
4. رفتار درمانی:
در علم روانشناسی برای کشف رفتارهای نامعقول و تغییر دادن آن رفتارها از رفتار درمانی کمک گرفته میشود؛ اول از همه عواملی که باعث ایجاد ترس در فرد میشوند را شناسایی میکنند و بعد میزان ترس فرد و بعد با روش های خاص سعی میکنند آن ترس را برطرف کنند.
5. واقعیت مجازی:
در این شیوه ی درمانی با کمک گرفتن از عینک های واقعیت مجازی فرد بیمار را با شرایطی که اورا دچار فوبیا میکند مواجهه میکنند و در نهایت به فرد آموزش می دهند که چگونه بر ترس های خود غلبه کند؛ عینک های واقعیت مجازی به این صورت هستند که توسط درمان گر ها در یک فضای کاملا امن یک محیط مجازی از فوبیای فرد ایجاد میکنند که فرد واقعا احساس کند در محیطی که به او فوبیا دارد قرار گرفته است.
6. یادگیری مشاهده‌ای:
در این شیوه به‌صورت یک فیلم فرد دیگری را نشان میدهند که در موقعیت فرد بیمار قرار گرفته است و با فوبیای خود روبرو میشود در نتیجه فرد بیمار با مشاهده ی این فیلم و فرد، احساس قدرت و شجاع بودن میکند و سعی میکند با فوبیای خود مانند فردی که در فیلم مشاهده کرده است مقابله کند.
7. روان تحلیلی:
در این روش به ریشه ی ترس در کودکی فرد میپردازند و فرد را با فوبیا و ترس هایی که در دوران کودکی متحمل شده است مواجهه میکنند تا با کمک هم بتوانند به بررسی این ترس ها بپردازند و منشا آن را بیابند.
8. دارو درمانی:
برخی از مواقع داروها میتوانند به فرد در کم شدن ترس هایش در زمان مواجهه با آن کمک کنند داروهایی که برای درمان فوبیا تجویز میشوند، عبارتند از:
داروهای موانع بتا :
فرد بیمار در زمان ترس و فوبیا ممکن است دچار؛افزایش ضربان قلب، فشارخون بالا، تپش قلب و لرزش صدا و اندام و ... شود و داروهای موانع بتا از این اتفاقات جلوگیری میکند.
داروهای مسکن :
نام این داروها (بنزودیازپین) میباشد باعث کم شدن اضطراب فرد شده و او احساس آرامش میکند، نکته قابل توجه این است که فرد نباید سرخود دارو را مصرف کند زیرا اعتیاد آور است.
9. هیپنوتیزم:
این روش از زیر مجموعه های علم روانشناسی است که بسیار مؤثر و بدون عوارض میباشد، هیپنوتیزم به‌صورت مستقیم بر ناخودآگاه فرد دسترسی پیدا میکند و ترس هایی که در ناخودآگاه فرد شکل گرفته اند را میتواند کشف کند، فرد در ارامش کامل و بسیار عمیق قرار میگیرد سطح اگاهی او بسیار بالا میرود و ضمیر ناخودآگاه او کم میشود و روانشناس میتواند تغییراتی را که برای زندگی و درمان فوبیا فرد نیاز است را به او تلقین کند، مغز فرد نیز این تغییرات را قبول میکند و در نهایت دیدگاه فرد نسبت به مسائلی که باعث ترس و فوبیا در او میشد تغییر میکند.
جهت کسب اطلاعات بیشتر و ارتباط با کارشناسان و روانشناس تلفنی گپچه با ما در تماس باشید.
بیشتر بخوانید:
درمان ترس با بهترین روانشناس + راهکارهای غلبه بر ترس
اضطراب اجتماعی نوجوان و راه های شناخت و درمان آن
درمان اضطراب و راه های مقابله با این اختلال